Çanakkale İli, Ayvacık İlçesi, Gülpınar kasabasında yer alan Apollon Smintheus Kutsal Alanı (Smintheion), Helenistik ve Roma dönemleri yapı kalıntıları ile Kalkolitik Dönem’e tarihlenen yerleşime ait izlerin bulunduğu ve bu anlamda Batı Anadolu Arkeoloji için özel öneme sahip bir projedir. Prof. Dr. Coşkun Özgünel başkanlığında 1980 yılında başlamış olan kazılar sırasında tapınak yanı sıra kutsal alan ile ilintili hamam, konutlar ve kutsal cadde gibi birçok yapı gün ışığına çıkarılmıştır. Projenin kazı başkanlığını 2020 yılından bu yana Ondokuz Mayıs Üniversitesi Arkeoloji Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Davut Kaplan sürdürmektedir.
Apollon Smintheus Kutsal Alanı, Troya şehrindeki Athena tapınağından sonra Troas'ın en önemli ikinci kutsal alanıdır. Kutsal alanın önemi Anadolu'daki bilinen Apollon kültleri içerisinde fare simgesine sahip tek örnek olmasından ileri gelmektedir. Etimolojik olarak Apollon Smintheus: “Farelerin Efendisi” anlamına gelmektedir. Apollon Smintheus çiftçileri farelerden koruyan bir tanrı olarak Troas bölgesinde ortaya çıkar.
Apollon Smintheus Kutsal Alanı’nın en önemli yapısı Apollon Smintheus Tapınağı olup İon stilinde inşa edilen tapınak MÖ 150 yıllarına tarihlenmektedir. Apollon Smintheus tapınağının en dikkat çekici yanı ise konusunu Homeros'un İlyada destanında anlatılan Troya Savaşı’ndan alan kabartmalarıdır. İlyada konulu kabartma frizleri ile bezenmiş tapınak bu bağlamda üniktir. Söz konusu tapınak, Helenistik Dönem Batı Anadolu mimarlık sanatında kendine özgü mimari tarzı ve buna bağlı özgün plastik yapıtları özelliklidir.
Apollon Smintheus Kutsal Alanı’nda (Smintheion) sürdürülen arkeolojik kazı çalışmaları sırasında MÖ 5 bine tarihlenen bir prehistorik yerleşime ait kalıntılar da bulunmuştur. Batı Anadolu tarihöncesinin en az bilinen dönemlerinden biri olan Orta Kalkolitik Dönem aynı zamanda pek çok Ege adasının ilk kez yerleşilmeye başlandığı ve Batı Anadolu ve Ege dünyasında kültürel etkileşimlerin ve ticaretin artmaya başladığı bir dönemi temsil etmektedir. Kalkolitik Smintheion yerleşimi, Troya öncesi Troas bölgesini karakterize eden bir dönemi temsil etmesi bakımından önemlidir.
Kazı çalışmaları devam eden alanda tapınak frizlerinin sergilendiği bir müze ziyaretçilere açılmıştır. Tapınağın restorasyon çalışmaları devam etmekle birlikte mimarinin bir bölümü ayağa kaldırılmıştır.
Linkler: Instagram